Skip to main content

Posts

ကိုလိုနီစိတ်ကင်းသည့်အရပ်ဘက်အသိုင်းအဝိုင်း

တော်လှန်ရေးဟူသည် စစ်မြေပြင်နှစ်ခုတွင် တပြိုင်နက်တည်း တိုက်ခိုက်ရသော စစ်ပွဲဖြစ်သည်။ တခုမှာ လက်နက်ကိုင်ရန်သူကို ရင်ဆိုင်ရသည့် ထင်ရှားမြင်သာသော စစ်မျက်နှာဖြစ်ပြီး၊ ကျန်တခုမှာမူ မိမိတို့၏လှုပ်ရှားမှုအတွင်း၌ပင် နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေသော အတွေးအခေါ်နှင့် ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ တစ္ဆေများကို မောင်းထုတ်ရသည့် မမြင်နိုင်သော စစ်မျက်နှာဖြစ်သည်။ စာရေးသူတို့သည် အပြင်ရန်သူ၏ ရက်စက်မှုကို နေ့စဉ်တိုက်ခိုက်နေရင်း၊ ထိုရန်သူ၏ အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေသော ယုတ္တိများကပင် မိမိတို့၏ တော်လှန်ရေးသွေးကြောများထဲသို့ မသိမသာ စိမ့်ဝင်နေသည်ကို သတိပြုမိရန် ပျက်ကွက်နေတတ်သည်။ အကယ်၍ စာရေးသူတို့သည် မိမိတို့ဖြိုချရန် ကြိုးစားနေသည့် ဖိနှိပ်မှုစနစ်၏ ပုံစံငယ်များကို အဖွဲ့အစည်း၊ ရပ်ရွာလူထုနှင့် ဆက်ဆံရေးများအတွင်း ပြန်လည်မွေးမြူနေမည်ဆိုလျှင်၊ စာရေးသူတို့၏တော်လှန်ရေးသည် အောင်ပွဲဟုခေါ်တွင်ထိုက်သော အောင်ပွဲကို မည်သည့်အခါမျှ ရရှိနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ စာရေးသူတို့ရင်ဆိုင်နေရသော စနစ်၏သဘောသဘာဝကို တိကျစွာနားလည်ရန်မှာ ပထမဆုံး မရှိမဖြစ်လိုအပ်ချက်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ခေတ်သစ်နိုင်ငံတော်ယန္တရားသည် မူလကတည်းက ပြည်သူကိုအကျိုးပြုရန် တည်ဆောက်ခဲ့သည်မဟုတ်။ ယင်းသ...
Recent posts

မြန်မာနိုင်ငံတွင်း အမျိုးသမီးဝါဒကို ကိုလိုနီခေတ်လွန်မှန်ပြောင်းဖြင့် ပြန်လည်ရှုမြင်ခြင်း

မြန်မာနိုင်ငံ၏ နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သည့် နိုင်ငံရေးတိုက်ပွဲ တခုမျှသာ မဟုတ်တော့ပေ။ ယင်းသည် ရာစုနှစ်နှင့်ချီ၍ အမြစ်တွယ်နေသော ဖိနှိပ်မှုစနစ်တခုလုံး၏ အုတ်မြစ်ကို လှုပ်ခါလိုက်သည့် လူမှုတော်လှန်ရေးတရပ် ဖြစ်လာသည်။ ဤမီးလျှံများကြားတွင် အားအကောင်းဆုံးနှင့် အတောက်ပဆုံးသော မီးတောက်တခုမှာ အမျိုးသမီးများနှင့် လိင်စိတ်ကွဲပြားသူ (LGBTQ+) အသိုင်းအဝိုင်းက ဦးဆောင်နေသည့် တော်လှန်ထကြွမှုပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဤလှုပ်ရှားမှုကို "အမျိုးသမီးဝါဒ" (Feminism) ဟူသော အနောက်တိုင်းမှ တင်သွင်းလာသည့် ဘောင်တခုတည်းဖြင့် ကြည့်ရှုခြင်းသည် ယင်း၏ နက်ရှိုင်းမှုနှင့် အစွန်းရောက်သဘောကို လျှော့ချရာရောက်ပေမည်။ စစ်မှန်သော နားလည်မှုရရှိရန်၊ စာရေးသူတို့သည် ဤလှုပ်ရှားမှုကို ကိုလိုနီခေတ်လွန်မှန်ပြောင်း (a decolonial lens) ဖြင့် ပြန်လည်ရှုမြင်ရန် လိုအပ်သည်။ ဤသို့ရှုမြင်မှသာ ယခုဖြစ်ပွားနေသည်မှာ နိုင်ငံခြားမှ တင်သွင်းလာသော "Feminism" ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ဖို့ အသည်းအသန်ကြိုးစားရန် လိုနေခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ မြန်မာ့မြေပေါ်တွင် အသစ်စက်စက်၊ ပိုမိုပြည့်စုံပြီး အားကောင်းသော လွတ်မြောက်ရေးဒဿနတခုကို "မွေးဖ...

ကိုလိုနီလက်အတွင်းမှ ဆွဲထုတ်ခြင်းမိတ်ဆက်

မြန်မာနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်ရေးရရှိသည်မှာ နှစ်ပေါင်း ခုနစ်ဆယ်ကျော် ရှိပြီဖြစ်သော်လည်း၊ ပြည်သူလူထုက မျှော်မှန်းခဲ့သော တန်းတူညီမျှမှုနှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်တို့ကို အပြည့်အဝ မရရှိသေးသည်မှာ အားလုံးအသိပင်ဖြစ်သည်။ စာရေးသူတို့၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုဘဝများတွင် နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေသော စနစ်ကျသည့် ပြဿနာများ ရှိနေသည်။ ဤပြဿနာများ၏ အရင်းခံကို နားလည်ရန်နှင့် လက်ရှိတော်လှန်ရေး၏ ပန်းတိုင်များကို ပိုမိုတိကျစွာ ပုံဖော်နိုင်ရန် "ကိုလိုနီစနစ်၏ အမွေအနှစ်များကို ချေဖျက်ခြင်း" (Decolonization) ဟူသော သဘောတရားကို စနစ်တကျ လေ့လာသုံးသပ်ရန် လိုအပ်ပေသည်။ ဤစာတွင် Decolonization ဆိုသည်မှာ မည်သည့်အရာများကို ဆိုလိုပုံ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်းနှင့် လက်ရှိအခြေအနေများအတွက် ယင်း သဘောတရားကို မည်သို့ လက်တွေ့ကျကျ အသုံးချနိုင်ပုံ၊ ထို သဘောတရားသည် မည်မျှ နက်ရှိုင်းသော ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများကို တောင်းဆိုနေပုံတို့ကို ဆွေးနွေးရန်ဖြစ်ပါသည်။   Decolonization ၏ အခြေခံသဘောတရားကို ပြန်လည်နားလည်ခြင်း Decolonization ကို "ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်သူများ ထွက်ခွာသွားခြင်း" ဟု ရိုးရှင်းစွာ နာ...

မျက်နှာများသည့် ဒီမိုကရေစီ

ဒီမိုကရေစီဟူသည် ဖုန်းတွင်း၌ ဆော့ဖ်ဝဲတခု ထည့်သွင်းသကဲ့သို့ အလွယ်တကူ ရနိုင်သောအရာ မဟုတ်။ ရှေးဟောင်းဂရိခေတ်မှဖြစ်စေ၊ အနောက်တိုင်းမှဖြစ်စေ အမွေရရှိခဲ့သော အပြစ်အနာအဆာ ကင်းစင်သည့် စနစ်တခုလည်း မဟုတ်။ အသင့်ဝင်ရောက် ခိုလှုံရုံသက်သက် တန်ဆောင်းတခုလည်း မဟုတ်ပြန်။ စာရေးသူတို့သည် ဒီမိုကရေစီအား အမွေဆက်ခံရမည့်၊ ကာကွယ်ရမည့်၊ သို့တည်းမဟုတ် ‘ပြန်လည်ဖော်ဆောင်’ ရမည့် အသင့်ပြီးသားအရာတခုအဖြစ် ပြောဆိုလေ့ရှိကြ၏။ တကယ်တမ်းမှာမူ ဒီမိုကရေစီဟူသည် မပြည့်စုံသည့် ကိရိယာများ၊ မမှန်သည့် ရာသီဥတုနှင့် မရေရာမှုများစွာကြားမှ ကြိုးပမ်းစိုက်ပျိုးနေရသော ဥယျာဉ်တခုနှယ် ဖြစ်ပေသည်။ အမှန်တရားကား ဒီမိုကရေစီအတွက် တခုတည်းသော တိကျသည့်အဓိပ္ပာယ်ဟူ၍ မရှိ။ မည်သူ့ဆီမှာမှ အပြီးသတ်အဖြေဟူသည် မရှိ၊ ဤသို့ဖြစ်နေခြင်းကပင်လျှင် သူ့၏သဘာဝပေတည်း။ စာရေးသူတို့သည် ဒီမိုကရေစီအား အထွတ်အမြတ်ထားရသည့် ပစ္စည်းတခုနှယ် သဘောထားတတ်ကြ၏။ သင့်၌ အဲဒါရှိလျှင် ရှိသည်၊ မရှိလျှင် မရှိဟူ၏။ သို့သော် အမှန်တကယ်တွင်မူ ဒီမိုကရေစီဟူသည် လုပ်ငန်းစဉ်တခုသာ ဖြစ်၏။ ပိုမိုတရားမျှတသည့် ကမ္ဘာကြီးကို တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းနေသော ရှုပ်ထွေး၍၊ အမှားအယွင်းတို့နှင့် ပြည့်နှက်နေသည့် လူသားတို့၏ ကြ...

လောကအမြင်များစွာကွဲပြားကြခြင်း

လက်တွေ့ကြုံနေရသော အရှိတရားအဖြစ်မှန်များ (Be/Is) မှ ကိုယ်ကျင့်တရားအစီအစဉ်များ (ဟိုဟာ လုပ်သင့်သည်၊ ဒီဟာလုပ်သင့်သည် -Ought/Should) ကို တိုက်ရိုက်ဆွဲထုတ်ကာ ဟောပြလိုသည့် ဆန္ဒသည် လူတိုင်းတွင် အမြဲရှိနေတတ်သည်။ [1] အထူးသဖြင့် အကျပ်အတည်းများနှင့် အရေးပေါ် အခြေအနေများတွင် ဤသို့ဆန္ဒဖြစ်တတ်သည်။ ဆင်းရဲမွဲတေမှုသည် လူသန်းပေါင်းများစွာကို ထိခိုက်နေသည်၊ အကြမ်းဖက်မှုသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းများကို ဖျက်ဆီးနေသည်၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုသည် ဂေဟစနစ်ကို ခြိမ်းခြောက်နေသည် စသည်တို့ကဲ့သို့သော ရှင်းလင်းသည့်အချက်အလက်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရသည့်အခါ ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို ဖယ်ရှားရန်၊ အကြမ်းဖက်မှုကို အဆုံးသတ်ရန်နှင့် ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကို ကယ်တင်ရန်ဟူသော တုံ့ပြန်မှုများ ချက်ချင်းပင် ပေါ်ထွက်လာတတ်သည်။ ပြဿနာတခု၏ ဖြစ်တည်မှုသည်ပင် ယင်းပြဿနာဖြေရှင်းချက်ကို သဘာဝအတိုင်း ညွှန်ပြနေဘိသကဲ့သို့ အချက်အလက်ကပင် တာဝန်တရပ်ကို တောင်းဆိုနေပုံရသည်။ သို့သော် ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ စစ်ဆေးကြည့်လျှင် သဒ္ဒါ (Grammar) အရပင် “အမှန်တကယ်ဖြစ်တည်မှု” (Is) မှ “ဖြစ်သင့်ဖြစ်ထိုက်မှု” (Ought) သို့ ကူးပြောင်းခြင်းသည် အလိုအလျောက် ဖြစ်မလာသည်ကို တွေ့ရမည်။ ဤချိတ်ဆက်မှုသည် ရှောင်လွှဲ၍ ...

အဘယ်ကြောင့် ဝေါဟာရများသည် အရေးကြီးသနည်း

နိုင်ငံရေးသည် ကြမ်းကြုတ်သော စစ်ပွဲများကို ဦးတည်ခြင်းမဟုတ်ပဲ၊ ယဉ်ကျေးစွာ ပဋိပက္ခ ဖြစ်ခြင်းသို့ ဦးတည်ရမည်ဖြစ်သည်။ [1] ထို့ကြောင့် လက်နက်များကို မှီခိုစရာမလိုရန်၊ နှုတ်စကားများကို ယုံကြည်ရဖို့ လိုသည်။ ဝေါဟာရများကို နားလည်မှုတူရန် လိုသည်။ သုံးစွဲမှု အစဉ်တစိုက် တူညီရန် လိုသည်။ ဘာသာစကားနှင့် ဝေါဟာရများသည် ကျွန်ုပ်တို့မှ လောကကြီးကို မည်သို့မြင်သည်၊ မည်သို့ ဘာသာပြန်သည်၊ မည်သို့ အဓိပ္ပာယ်ကောက်သည် စသည်တို့အား သက်ရောက်လေသည်။ နိုင်ငံရေးတွင် ဘာသာစကားနှင့် ဝေါဟာရများသည် လိုလားချက်များကို ဆက်သွယ်ရေးအတွက် သုံးသည့် ကြားခံများလောက်သာ မဟုတ်ပေ။ စကားလုံးများတွင် အင်အားရှိသည်။ စကားလုံးများမှ အဆင့်အတန်း ခွဲကြသည်။ စကားလုံးများမှ ခွဲခြားဆက်ဆံကြသည်။ စကားလုံးများမှ လူထု၏ ကံကြမ္မာ နိုင်ငံ၏ လားရာကို သတ်မှတ်ကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် လူမျိုး၊ လူမျိုးကြီး၊ လူမျိုးငယ်၊ လူမျိုးစု၊ စသော အသုံးအနှုန်းများတွင် အဆင့်အတန်းများ ဖော်ပြသည်။ မြန်မာစကားတွင် လူမျိုးဟူသော ဝေါဟာရသည် “လူ - အမျိုးအစား” ဟူ၍ ဆိုလိုသည်။ ရှေးအခါက လူမျိုးပေါင်း တရာ့တပါးဟူသော စကားမှာ မတူညီသော အုပ်စုများကို ဆိုလိုသည်။ “မျိုး” ဟူသောစကားကို သန့်မြင့်ဦးနှင့် မိုက်ကယ...

နိုင်ငံရေးသည် ဘာကို အခြေခံမည်နည်း

“နိုင်ငံရေးသည် ဘုံကောင်းကျိုးကို ရှာရန်ဖြစ်သည်” [1] ဟု Hans Sluga မှ ဆိုသည်။ ပူးပေါင်းမှုက နိုင်ငံရေး၏ ဗဟိုချက်ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်သူတို့အဖို့ ထိုအဆိုသည် အလွန်တန်ဖိုးရှိသော အဆိုဟု ပြောရမည်။ ဘုံကောင်းကျိုးဟူသည့်စကားလုံးမှာ အဓိကသော့ချက် ဖြစ်သည်။ ဘုံကောင်းကျိုးသည် အရေးကြီးသလို အန္တရာယ်လည်း ရှိနိုင်သည်။ ဘုံကောင်းကျိုး၊ သို့မဟုတ် အားလုံးကောင်းစားရေး သို့မဟုတ် အများကောင်းစားရေးဟူသည့် အကြောင်းပြချက်အောက်တွင် စဉ်းစား၍ပင် မရဲလောက်အောင် ဆိုးယုတ်သည့် အပြုအမူများ ဖန်တီးကြသည်။ နာဇီဂျာမနီက ဂျူးတို့ကို သတ်ဖြတ်ရာတွင် ဂျာမန်တို့၏ ကောင်းကျိုးအတွက် သတ်သည်ဟု အကြောင်းပြချက်ပေးခဲ့၏။ လူနည်းစု အခွင့်အရေးအတွက် လုပ်ဆောင်သူတိုင်းက အများကောင်းကျိုးဟူသော စကားလုံးကို သတိကြီးကြီး ထားရမည်ဖြစ်သည်။ ဘုံကောင်းကျိုးကို ပြောရာတွင် သုံးခုကို အဓိက ထောက်ပြစဉ်းစားရန် ရှိသည်။ ပထမချက်က ဘုံကောင်းကျိုးကို ပယ်၍မရဟူသည့်အချက် ဖြစ်သည်။ ဘုံကောင်းကျိုးကို ဦးမတည်လျှင် မည်သည့်အရာကို ဦးတည်မည်နည်း။ ဆိုးကျိုးကို မည်သူမျှ မလိုချင်ပေ။ ဘုံကောင်းကျိုးမရှိလျှင် နိုင်ငံရေးသည် အဓိပ္ပာယ် မရှိ၊ တဦးတစု ကောင်းစားရေးသည် နိုင်ငံရေးမဟုတ်ပေ။ ဒုတိယအချက်မှာ ဘု...